Inleiding

Algemeen

Het simulatieprogramma De werking van de Nederlandse economie is een website met een wiskundig model van de Nederlandse economie zoals Prof. Henk Peer voor het onderwijs heeft nagelaten. Het model is van oorsprong ontwikkeld op basis van een model van het Centraal Plan Bureau, het CPB-JADE-MODEL van de Nederlandse economie.

Het Centraal Plan Bureau gebruikt voor haar middellangetermijnvoorspellingen voor de Nederlandse Economie een groot macro-economisch model, genaamd Jade. Een beschrijving van het Jade-model is te vinden op webpagina: www.cpb.nl/nl/pub/cpbreeksen/document/30/

Dr. Jan Donders, Dr. Rob de Groof en Dr. Martin van Tuijl hebben daarvan een kleinere zogenaamde skeletversie gemaakt en daarover gepubliceerd in: Maandschrift Economie Jrg. 64, 2000, pagina 266-289.

Een notitie met het volledig model van dit spreadsheet-model is aan Prof. Henk Peer ter beschikking gesteld door Dr. J. Donde.

Het wiskundige model met het vereenvoudigde CPB-JADE-MODEL van de Nederlandse economie bestaat uit 52 macro-economische grootheden en vergelijkingen. 13 verschillende macro-economische impulsen kunnen aan dit model worden gegeven. De uitkomsten in de loop van de tijd voor de 52 macro-economische grootheden worden in tabellen en daaraan gekoppelde grafieken gepresenteerd.

Deze website maakt gebruik van twee soorten van technologie: spreadsheet-technologie en webtechnologie. De teksten staan in de website en het wiskundig model is 'gewoon' in een spreadsheet window opgenomen.

Het simulatiemodel van De werking van de Nederlandse economie; 'leren door s(t)imuleren' is identiek aan de genoemde skeletversie van het CPB, maar door Prof. Henk Peer omgezet in een stelsel van 'differentievergelijkingen' om daarmee binnen de applicatie te kunnen simuleren.

Boeken

De auteurs dringen er bij de gebruiker en onderwijsgevende op aan het gebruik van deze applicatie te ondersteunen met literatuur, bijvoorbeeld een leerboek dat in de les of op college wordt gebruikt.

De auteurs van deze applicatie bevelen een tweetal boeken van Wolters-Noordhoff (http://www.wolters-noordhoff.nl) aan, die als aanvulling op het rekenmodel een nuttige functie kunnen vervullen bij het onderwijs:

• Hebbink en Van Veldhoven, 'Macro-economie en stabiliteitspolitiek', 4e druk 2003, ISBN 978-90-207-3106-4
  'Macro-economie en stabilisatiepolitiek' introduceert in de loop van het boek stapsgewijs een model van de economie. Zo wordt uitgelegd wat de samenhang is tussen de belangrijkste macro-economische grootheden: nationaal inkomen en werkloosheid, algemeen prijspeil en loonontwikkeling, rentevoet en wisselkoersen. Het boek gaat in op de mogelijkheden van de overheid om macro-economische ontwikkelingen bij te sturen, zowel op nationaal als op Europees niveau.

• Somers, Sinderen en Verlaak, 'Economie van het overheidsbeleid', 3e druk 2004, ISBN 978-90-207-3069-2
  Welke rol speelt de overheid in het economisch proces? Waarop heeft zij wel en waar heeft zij geen invloed? Hoe komt overheidsbeleid tot stand? Welke doelstellingen en instrumenten hanteert de overheid en met welke economische theorieën onderbouwt zij haar beleid? De derde druk van 'Economie van het overheidsbeleid' geeft antwoorden op deze en andere vragen. Het boek bestaat uit drie delen. Het eerste deel beschrijft de rol van de overheid in het economisch proces, en plaatst deze in een institutioneel en Europees kader. Deel twee gaat dieper in op de onderbouwing van het beleid. Het derde deel behandelt belangrijke beleidskwesties. In de derde druk is het accent verschoven van de algemene economische theorieën en beschouwingen naar het Nederlandse overheidsbeleid

Het eerste boek lijkt geschikt om bij deze applicatie te gebruiken, zodanig dat dit een didactische meerwaarde geeft aan de applicatie. Zeker als dit gebeurt in combinatie met een hoofdstuk over economische politiek (stabiliteitspolitiek) en de publicaties van het Centraal Planbureau (CPB), die elk jaar verschijnen. Deze publicaties zijn resp. De Macro Economische Verkenning (verschijnt een dag na Prinsjesdag) en het Centraal Economisch Plan (verschijnt in maart/april) en deze kunnen worden gedownload van de website van het CPB (www.cpb.nl). Het Rekenmodel van Peer is een vereenvoudigde vorm van één van de modellen die voor de analyses in MEV en CEP gebruikt is.

Bij een aantal hoofdstukken uit het tweede boek is het Rekenmodel ook bruikbaar.

Economische basisbegrippen

De applicatie hanteert o.a. de volgende basisbegrippen en symbolen:

(met hoofdletters)
• Waarde (waarde van de productie bedrijven): Y
• Kapitaal (voorraad kapitaalgoederen): K
• Kapitaalkosten (de prijs van het kapitaal): P
• Saldo handelsbalans: S
• Saldo lopende rekening: C
• Belasting: T
• Schuld buitenland: D
• Financieringssaldo: F
• Vermogen: W

  (met kleine letters)

• productie (van de bedrijven): y
• kapitaal goederen: k
• prijs: p
• arbeidsaanbod (labour): l
• belastingdruk op lonen: t
• invoer: m
• uitvoer: e
• particulieren consumptie of kostprijs: c
• bezettingsgraad: q
• werkloosheid: u
• groei(voet): g
• loon(voet): w

• productiviteit (van arbeid): h_l
• productiviteit (van kapitaal): h_k

De relaties tussen de grootheden zijn in zes aparte hoofdstukken te bestuderen, t.w. hoofdstuk Bedrijven, Gezinnen, Lonen en prijzen, Buitenland, Overheid en Overige relaties. (Zie links - in het hoofdmenu.) In deze zes theoretische hoofdstukken wordt informatie gegeven over alle wiskundige vergelijkingen waar het model, en specifiek dat onderdeel van het model, uit bestaat.

Interventies

Het hoofdstuk Impulsen geeft een overzicht van de interventiemogelijkheden die er zijn. Het model zelf kan via het hoofdstuk Model benaderd worden. Er zijn in deze applicatie twee speciale 'verklaringstaken' opgenomen om het begrip interventie en exogene impulsen te leren begrijpen.

Verklaringstaken

De taken in deze applicatie zijn gebaseerd op het geven van een macro-economische impulsen die je zelf kunt 'toedienen'. De taken bevatten verschillende opdrachten, met daarin telkens een enkelvoudige simulatietaak, enkele economische interpretatietaken en een eenvoudige rapportagetaak.

De eerste taak betreft het geven van een overheidsimpuls en de tweede taak betreft het geven van een investeringsimpuls.

Onderwijskundige, didactische en userinterface aspecten

De student kan met deze applicatie 'vrij ontdekkend leren', maar als hij/zij het wil, ook daarbij gecoached worden. Hij/zij is dan bezig met 'gecoached ontdekkend leren'. Dat coachen gaat via taken (probleem gestuurd leren).

De methode van 'vrij ontdekkend leren' adviseren de makers niet. Wij adviseren de hoofdstukken Taak 1 en Taak 2, en de daar beschreven opdrachten te gebruiken (gecoached ontdekkend leren).

De website en de inrichting van de taken sluit aan bij andere applicaties van het BEO cases-project (probleem georienteerd werken en leren).

Gedurende het werken met deze applicatie zijn er steeds twee aparte windows open, die schuiven (verschuiven) steeds over elkaar en kunnen door de gebruiker(s) in een zodanige positie (op het beeldscherm) worden gezet dat zowel relevante delen van de instructie als relevante delen van de spreadsheet in het zicht van de gebruiker(s) blijft staan.