Onderstaand artikel is met toestemming overgenomen uit De Groene van 22 feb. 1995. Het is bewerkt en van commentaar voorzien door de redactie van Manifest. Hoewel de redactie een andere invalshoek prefereert vindt zij toch dat ideeen uit dit artikel zinvol zijn om in een communistische krant te bespreken.
Kloppen de beweringen van politici, wetenschappers en hoge ambtenaren over de economie wel? Wat zit er achter elke ontkenning? Wat zijn de belangen van rechtse politici? Hier onder staan de meest belangrijke leugens over onze economie eens op een rijtje.
"Het gaat slecht met de economie":
Met de kapitalistische economie gaat het geweldig; de export stijgt, de bedrijfswinsten zijn hoger dan ooit, er wordt een economische groei van 3% verwacht. Het gaat alleen met de werkgelegenheid slecht. Toch wordt beweerd dat het slecht gaat, om zo meer ruimte te scheppen voor groei, winsten en investeringen, met als excuus dat dat noodzakelijk zou zijn voor het scheppen van banen. Manifestlezers weten dat als in elk land de economie wordt bevorderd de werkende klasse er geen cent mee opschiet.
"Werkgevers hebben belang bij meer werkgelegenheid":
Werkgever geven geen biet om werkloosheid, ze geven alleen een biet om winst. Integendeel, ze hebben voordeel bij werkloosheid, omdat daardoor de prijs van de arbeid lager wordt.
"Het aantal 'inactieven' nam de afgelopen decennia gigantisch toe":
Sinds de Tweede Wereldoorlog is het percentage werkenden nagenoeg gelijk gebleven. Het percentage schommelde tussen de 35 en 39%, en is op dit moment 38,7%. Hoewel de verhouding tussen 'actieven' en 'inactieven' (de i/a ratio, voor de lezer die economie studeert) steeds kleiner wordt, geeft deze ratio toch een verkeerd beeld, want het neigt de 'inactieven' zwaarder te rekenen. Bijvoorbeeld: als een echtpaar waarvan alleen de man werkt, de persioengerechtigde leeftijd bereikt, worden ze van een 'actieve' tot twee 'inactieven'. Nog een voorbeeld: iemand die twee uitkeringen krijgt (hoho, dat hoeft geen fraude te zijn, het kan bijvoorbeeld als men gedeeltelijk WAO-uitkering krijgt, aangevuld met een WW-uitkering) staat als twee 'inactieven' te boek. Manifest: Recent kwam uit dat op elke 100 werkenden er in Nederland 85 mensen met een uitkering zijn. Daarom is het voor de arbeidersklasse wel enorm van belang dat de werkloosheid afneemt. Al is het alleen maar omdat anders de rechtse partijen - net als in de dertiger jaren - gaan roepen om een sterke man.
"De koppeling is niet op te brengen":
De betaalbaarheid van de koppeling is niet afhankelijk van het aantal uitkeringstrekkers, maar van de kosten van de uitkeringen. En deze kosten dalen, niet alleen relatief, maar ook absoluut! Zij dalen echter niet omdat er minder werklozen, zieken of ouderen zijn, maar omdat de uitkeringscriteria scherper geworden zijn, en de uitkeringstrekkers vaker 'goedkopere' uitkeringen krijgen (bijstand i.p.v. WAO of helemaal niks).
"De hoge belastingen helpen het bedrijfsleven om zeep":
De vennootschapsbelasting, die voor bedrijven het belangrijkste is, ligt in Nederland onder het OESO-gemiddelde, waarbij het OESO een Europees economisch samenwerkingsverband is. Zowel Duitsland, Japan als de V.S., die economisch nogal wat voorstellen, heffen een veel hogere winstbelasting dan Nederland. Manifest: De belastingen gaan ook omhoog omdat datzelfde bedrijfsleven - en met name de grote multinationals - op grote schaal belasting ontduikt.
"De Nederlandse loonkosten zijn te hoog":
Ze zijn niet te hoog, maar gemiddeld, en lager dan de loonkosten in landen als België Frankrijk en Duitsland. En trouwens, niet de loonkosten zelf zijn belangrijk, maar de loonkosten per eenheid produkt. En juist in Nederland zijn deze loonkosten per eenheid produkt relatief laag, door de hoge arbeidsproductiviteit in Nederland. Manifest: De hoogte van de lonen moet je altijd zien ten opzichte van de kosten van de elementaire levensbehoeften en het prijspeil in het algemeen.
"Loonmatiging is het beste middel tegen werkloosheid":
Als de werkenden uren inleveren of meer belastingen betalen (voor het scheppen van meer banen in de collectieve sector) levert dat die werkenden wel wat op: meer vrije tijd of meer collectieve voorzieningen. Bij loonmatiging echter leveren ze geld in, terwijl ze er niets voor terug krijgen, en het niet zeker is of met dat geld banen geschapen wordt. Manifest: Elke arbieder verdient 'voor zijn baas' een of meer keren zijn eigen salaris, de meerwaarde. Elke cent die hij kan pakken moet hij doen. Dat geld is notabene door de werkende zelf verdient. Laat de kapitaalbezitters en de couponnetjesknippers de crisis maar betalen. Ze weten van gekkegeit niet waar ze in moeten beleggen.
"Lastenverlichting is goed voor de werkgelegenheid":
Of lastenverlichting daadwerkelijk werkgelegenheid oplevert hangt af van twee dingen: waar het geld voor de lastenverlichting vandaan komt, en waar het blijft. De lastenverlichting van 9 miljard die het kabinet in petto heeft, wordt betaald door bezuinigingen op de sociale zekerheid en op voorzieningen op het gebied van onderwijs en arbeidsbureaus, waar dus weer banen verloren gaan. De lastenverlichting is voordelig voor werknemers en werkgevers. Werkgevers kunnen dat voordeel gebruiken om extra banen te scheppen, maar dat doen ze alleen als dit hun bedrijfsrendement verhogen zal. Is dat niet het geval, dan wordt het geld gebruikt voor hogere lonen, hogere winsten of zelfs arbeidsbesparende investeringen! De werknemers, die een hoger loon overhouden, besteden dat aan extra consumptiegoederen, maar voor de economie maakt het niet uit of die goederen worden gekocht door werknemers of door uitkeringsgerechtigden. Gelukkig zijn er ook nuchtere mensen. Het kabinet hoopt namelijk dat met de lastenverlichting van 9 miljard zo'n 80 duizend banen vrij komen, ruim een ton per arbeidsplaats (dat is het dubbele van de 'Melkertbanen'!). Nu er indicaties zijn dat zelfs die 80.000 banen niet gehaald zullen worden, heeft premier Kok al gedreigd die lastenverlichting te laten voor wat het is, en als overheid dan maar banen te gaan scheppen.
"Het financieringstekort en de staastschuld hangen als een molensteen om onze nek":
Bolkestein zegt het altijd simpel: de staat betaalt dit jaar 28 miljard rente, terwijl het tekort maar 20 miljard is, m.a.w. als Nederland geen staatsschuld had, dan hielden we 8 miljard over. Maar als Nederland nooit geleend had, dan was het maar een armoedig land gebeleven. En de staat leent dat geld vooral van de pensioenfondsen, dus indirect van de Nederlandse werknemers.De rente die Nederland betaalt, betaalt ze dus aan Nederland. Aan de normen die de Europese Monetaire Unie stelt m.b.t. het financieringstekort voldoet Nederland, als een van de weinige landen binnen deze Unie. Manifest: Het zijn krokodillentranen. De staatsleningen en hun rentes zijn feitelijk rechtstreekse subsidies aan de kapitaalverschaffers, die normaliter reuze moeite zouden hebben om hun geld elders zo goed belegd te krijgen...
"Het minimumloon remt de werkgelegenheid":
"Het verschil tussen lonen en uitkeringen is te klein":
Het verschil tussen loon en uitkering is voor een alleenstaande zo'n 400 gulden per maand, een nogal groot verschil, dus. Maar waar het om gaat is dat een groter verschil misschien de uitkeringsgerechtigden sneller zal laten solliciteren, maar dat de werkgelegenheid daarmee nog niet toeneemt. Manifest: het is eerder een bewijs dat de lonen relatief te laag zijn...
"De hogere inkomens worden in Nederland zwaar gepakt":
Welliswaar heeft Nederland een hoog hoogste belastingtarief voor de inkomstenbelasting, maar dat tarief wordt ruimschoots goedgemaakt door de belastingvrije som, de aftrekposten en vooral de hypotheekrenteaftrek. Bovendien zijn de de vermogensbelastingen in Nederland relatief laag en hoeft men over pensioenkosten geen belasting te betalen. Nog twee interessante opmerkingen op dit gebied: ten eerste bezit één procent van de bevolking een kwart van het particuliere vermogen in Nederland, en ten tweede blijkt dat een verschuiving van de lasten van de lagere naar de hogere inkomens gunstig is voor de werkgelegenheid. Manifest: Bekijk het eens van de andere kant: Bij loonsverhogingen die door de vakbonden notabene meestal worden afgedwongen krijgen de hogere rangen en standen er relatief altijd veel meer centen bij. Die mensen profiteren dus het meeste van onze stakingsakties. Daarom zouden de bonden moeten eisen: geen procenten maar centen.
"De mens is een economisch wezen, een calculerend burger":
Volgens nieuwe theorieën blijkt dat de mens geneigd is te kiezen voor het algemene belang, juist het principe waar de verzorgingsstaat op gebaseerd is. Het zal waarschijnlijk aan de economen zelf liggen dat ze denken dat de mens zo'n egoistisch wezen zou zijn, want uit experimenten blijkt dat economen veel meer uit zijn op eigenbelang dan niet-economen. Dat vermoeden hadden we al langer dan vandaag. Zo geven in de V.S. de hoogleraren der economie veel minder giften dan andere hoogleraren - behalve als de giften gepubliceerd worden, dan geven ze juist meer, om een wit voetje te halen. Manifest: Juist de onderkant van de samenleving betaald de meeste belasting. Omdat ze braaf zijn? Of omdat ze in een positie zitten dat ze niet kunnen calculeren. De onderkant van de samenleving betaalt relatief enorm veel belasting met name de wat weggedrukte belastingen, zoals de omzetbelastingen, de BTW. Er valt namelijk niet veel te 'weg te calculeren' op de dagelijkse boodschappen. En mens moet wel eten.
Naar: '38 leugens over de economie', in: 'De Groene Amsterdammer' van 22 feb. 1995. Dit artikel is ook gepubliceerd in het blad van de Groninger Studenten Bond (GSB), Nait Soez'n, jaargang 24, nummer 8, 1995).