Zes dimensionale e-boeken nodigen uit tot leren!

Youp van 't Hek omschreef een boek eens als een stapeltje faxen. Als het aan Rik Min ligt, wordt een serie goed geordende, interactieve ' websites' binnenkort eveneens een mogelijke omschrijving. E-Books bieden volgens Min veel toegevoegde waarde naast het conventionele boek; maar dan wel e-boeken met zes-dimensies... Vooral bij leer- en handboeken is er veel toekomst voor deze zes-dimensionale e-boeken.

Rik Min

Min neemt over enige tijd afscheid als docent educatieve software aan de faculteit Gedragswetenschappen en onderzoeker van het Centrum voor Telematica en Informatietechnologie van de Universiteit Twente. Met het oog op zijn komend vertrek wilde hij zijn collegedictaten, practicumhandleidingen en papers die hij als zijn erfenis beschouwt, blijvend toegankelijk maken. Zo ontstond het idee deze ‘gewone boeken’ te integreren en te digitaliseren. Als snel bleek dat een twee dimensionaal boek, bestaande uit platte tekst en plaatjes, relatief eenvoudig is uit te breiden met meer dimensies.

e-Book
"Een e-book is eigenlijk een elektronische versie van alles wat je hebt. De meeste mensen hebben het dan over platte tekst en beelden in de vorm van een serie Acrobat-documenten. Als je ophoudt bij tekst en plaatjes bied je niet meer dan een website met de inhoud van een conventioneel boek. Een nadeel van een website is dat deze alle kanten opspringt, terwijl een boek een afgebakend, goed geordend geheel is.
In deze vorm is het bijvoorbeeld ook een voordeel dat een e-book voor bijvoorbeeld schoolkinderen niet meer zoveel gewicht hoeven mee te dragen. Een uitgever kan begin september een laptop of memorystick vullen met alle benodigde boeken en dat voor een bepaalde prijs aan de markt aanbieden. Het kind hoeft dan alleen nog maar dat pakket te kopen – inclusief de labtop - en mee te nemen.

Anderen hebben deze twee dimensies al op gewone websites aangevuld met spraak, video en animaties en komen zo tot een vijfdimensionaal medium. Wij ook. Ik ben echter verder gegaan en heb er de zesde dimensie met betrekking tot 'intelligentie', intelligente objecten, aan toegevoegd in de vorm van kleine interactieve onderdelen. Ik heb voorbeelden uit mijn lessen en practica in mijn boeken gezet, waardoor deze dynamisch en interactief zijn worden," aldus Min.

i-Book of e-book
"Voor mij is de potentie van de zesde dimensie het meest interessant. Daarmee worden mijn e-boeken, feitelijk i-boeken, met een i. In mijn visie is een i-book een boek met hoofdstukken en paragrafen maar dan op een hoger niveau, met name omdat er interactieve voorbeelden in zitten. Het is een boek met uitleg (met beeld en geluid), maar ook met microwerelden, interactieve modellen die de lezer zelf kan uitproberen, de mogelijkheid geven de leerstof te ervaren."

Beeldscherm
"Een boek is fantastisch. Dat zal op zichzelf nooit verdwijnen. Je kunt het overal mee naartoe nemen en je kunt er heerlijk in bladeren. Maar e-books en i-books hebben extra functionaliteit. Dat kunnen we aantonen. Dat maakt het – als idee - interessant voor de toekomst. Omdat je zelfs met een i-mode gsm-etje eenvoudig door een e-boek kunt browsen, zijn e-books in principe ook overal toegankelijk zonder computer. Met i-mode toestellen voorlopig echter wel alleen maar een-dimensionaal, maar dat zal snel anders worden. De beperking van digitale boeken is en blijft echter het beeldscherm. Heel veel mensen werken weliswaar met een beeldscherm, maar vinden het niet altijd prettig om van een beeldscherm te lezen, laat staan een probleem op te lossen op een schermpje. Hoewel je weet dus nooit.

E-boeken schrijvers moeten oplossingen zien te zoeken in het parallellisme concept: kan een gebruiker het geheel steeds goed overzien van een leer-onderdeel: qua tekst en bijbehorend plaatjes. Een beeldscherm voorziet slechts minimaal in de behoefte van de mens om steeds – per probleem - alles te willen overzien.

Toegevoegde waarde
Door extra (unieke) functionaliteiten aan te bieden, kan een digitaal boek het wel winnen van een conventioneel boek. Ik heb bijvoorbeeld een model van een viskwekerij opgenomen in een hoofdstuk in mijn boek om uit te leggen en te ervaren wat een leerobject is. In het model zijn vier grootheden opgenomen waarmee de lezer, in dat hoofdstuk over leermiddelen, zelf even kan spelen. Het interactieve model geeft leuke feedback over de interacties; het motiveert tot een bezoekje aan de echte website. Dergelijke directe leerervaringen bij het gewoon lezen over een onderwerp, zijn heel waardevol," vindt Min.

Het begrip dimensie. Min onderscheidt er zes bij web-media. Tekst is in documenten de 'eerste dimensie' en slimme intelligente applicaties de 'zesde dimensie' (Min, 2002-2004)

i-Reports
"De toepassing van de zesde dimensie kan ook worden toegepast in elektronische rapporten. Dat wil zeggen, ook in het zakenleven, de handel en de commercie kan het concept toegevoegde waarde hebben. Je kunt een i-report gebruiken om informatie beter, eenvoudiger en aantrekkelijker te ontsluiten. Zo is een i-report over nieuwbouw aantrekkelijker en overtuigender, wanneer er rekenmodellen in zijn opgenomen waarmee snel inzichtelijk kan worden gemaakt wat het betekent voor een investering als er meer of minder vierkante meters nodig zijn. Deze vorm van interactieve documenten staat nog in de kinderschoenen, maar heeft absoluut potentie," verklaart Min vol vuur.

Dit is een uitgave van Koenen Baak en Partners te Voorburg.
KBenP Actueel verschijnt 4x per jaar.

We bedanken voor hun medewerking aan dit nummer:
de heren Van Luxemburg en Min

Eindredactie en vormgeving: Koenen Baak en Partners
Teksten en foto’s: Entre-Vous Communicatie Advies (Diepenveen),
Koenen Baak en Partners (Voorburg)

Koenen Baak en Partners,
Postbus 164, 2270 AD Voorburg,
tel. 070-300 06 84,
e-mail info@KBenP.nl
internet http://www.kbenp.nl