De verschillende fases in de Koude Oorlog De Koude Oorlog, zoals de Nederlandse geschiedenisboekjes niet altijd vertellen, kent vele verschillende fases, heeft vele gedaantes maar vooral net zoveel doden en gewonden als de Tweede Wereldoorlog. Misschien wel meer, als je alleen al kijkt naar de uitzichtloze situatie waarin Afrika zich momenteel bevindt. Koude oorlogen kenmerken zich door verbaal geweld, tegenwoordig voornamelijk in de media, vroeger in de kerken en binnen bepaalde zuilen.
De Eerste Koude Oorlog, 1945-1991, is de Koude Oorlog zoals we die uit de Nederlandse geschiedenisboekjes kennen. Die geschiedenisboekjes zeggen dat de Koude Oorlog in 1946 begon en in 1991 eindigde met ‘het vallen van de Muur’. Communisten weten wel beter: de koude oorlog tegen communisten, socialisten en andere progressieve mensen is nog steeds niet opgehouden. Ik noem de Tweede Koude Oorlog de koude oorlog vanaf 1991 die nog steeds aan de gang is. Binnen de Tweede Koude Oorlog vallen de Joegoslavië-oorlogen met hun smerige leugens en de Irakoorlogen met hun intens smerige leugens. De leugens van die oorlogen beginnen zo te stinken dat je gaat denken dat andere, eerdere, beter verstopte leugens ook nog wel voor de dag zullen komen. De Eerste Koude Oorlog kent veel geniepige inmengingen in andermans aangelegenheden. De Tweede Koude Oorlog ook, maar met dat verschil dat men er een gerechtvaardigd tintje aan geeft met het ‘brengen van democratie’ en het voor een tribunaal brengen van de opgepakte leiders. De hedendaagse medialeugens verschillen echter niet veel van de leugens die de katholieke kerk generaties lang vertelde over de ontwikkelingen in Oost-Europa.
De Eerste Koude Oorlog begint opmerkelijk genoeg na een korte, maar heftige en innige samenwerking van twee jaar van president Roosevelt en Stalin, de leider van het tot dan toe enige socialistische land, de Sovjet-Unie. De leider van het land waar de arbeiders de baas zijn werkte samen met de leider van het land waar het kapitaal de baas is. De samenwerking was opmerkelijk en beide leiders wilden er echt wat van maken: namelijk Hitler en het fascisme verslaan [1]. De dood van Roosevelt was een klap voor de Sovjet-Unie, want zijn opvolger Truman bleek, direct vanaf zijn aantreden, een verschrikkelijke anticommunist. Hij draaide alles terug wat Roosevelt en Stalin bereikt hadden.
De Eerste Koude Oorlog startte eigenlijk al in de periode 1932- 1935, na een periode van bloedige agressie van zes landen tegen de bolsjewistische revolutie. Die militaire inmenging werd door de Sovjet-Unie echter glansrijk gewonnen. Niemand weet dat nog, maar toen al had Churchill als leider van deze zes verschillende westerse legers, miljoenen slachtoffers op zijn geweten, slachtoffers die later allemaal aan Stalin werden toegeschreven. Churchill bleek bij de dood van Roosevelt en bij de opkomst van Truman terug te vallen in zijn rol van communistenvreter.
Ik laat in dit boek de Koude Oorlog beginnen met de hysterische aanvallen op de Sovjet-Unie toen de Sovjet-Unie zich in de periode 1932-1935 onder zeer grote internationale druk in zijn eentje klaar probeerde te maken voor de aanval die Hitler op de Sovjet-Unie aan het voorbereiden was. Hitlers Mein Kampf is daar 100% duidelijk over: ‘mijn doel is de Sovjet-Unie’, ‘daar zal ik het judeo-bolsjewisme uitroeien.’ Stalin wist dat uitroeien bij Hitler ook echt uitroeien betekende. Hij kende de haat van het Westen en hij herkende de haat die Hitler in Mein Kampf tentoonspreidde. De volkeren in het Oosten waren volgens Hitler Untermenschen.
Daarom begin ik met de gebeurtenissen in de periode 1936-1937, de periode die bekendstaat als de periode van de zuiveringen in het Rode Leger.
1936-1937, de processen tegen de top van het Rode Leger
De moord op de tweede man van de communistische partij van de Sovjet-Unie, Kirov, aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog in 1934, veroorzaakte een enorme schokgolf in het immense land. Door deze schokgolf werden Stalin en de andere leiders van de Sovjet-Unie in één klap doordrongen van de gevaren die de jonge staat bedreigden. De rechtszaak tegen de aanhangers van Zinovjev, Radek, Pjatakow, Sokolnikov, en op de achtergrond Trotski, is zeer goed en uitgebreid gedocumenteerd [2]. De Sovjet-Unie wist zich al vanaf de moord op Kirov en later, vanaf de processen in 1937 definitief bedreigd door alle westerse landen en vooral door Hitler-Duitsland. De leiders van de Sovjet-Unie waren diep doordrongen van het belang van een goed en betrouwbaar kader, zowel in de fabrieken als in het Rode Leger. Saboteurs werden in deze fase voor de inval van de Hitlertroepen als landverraders beschouwd. De westerse politici en de westerse pers schreeuwden dan altijd moord en brand over de rechtsgang. De minutieuze verslagen laten echter geen spaan heel van deze westerse visie op deze processen en andere processen die in die tijd speelden. De bronnen die ter beschikking staan, zijn zeer duidelijk: er waren mensen en groepen die samenspanden met Hitler-Duitsland. De zuivering in het partijapparaat en in het Rode Leger was, naar later bleek, essentieel voor het voortbestaan van de Sovjet-Unie. Maar dat niet alleen, zonder deze processen had het Rode Leger Hitler nooit van zijn grondgebied kunnen verjagen, laat staan verslaan en Europa kunnen bevrijden.
Dankzij deze zuiveringen is het Rode Leger in staat geweest als één blok, als één geheel, te strijden tegen de Hitlers troepen. Hitlers troepen stonden voor 1937 al klaar om de Sovjet-Unie onder de voet te lopen: om het communisme en Stalin te verslaan. Lees Mein Kampf maar, sla maar een willekeurige pagina op. In Mein Kampf spat de haat tegen communisten en de ‘judeo-bolsjewieken’, zoals hij de joden noemde, van elke bladzijde af. Hitler was daar vóór 1930 al volstrekt duidelijk over, iedereen wist dat: Churchill, Chamberlain, Colijn, etc. En Stalin wist het als geen ander. De zuiveringen in het partijapparaat, in de fabrieken en in het officierscorps van het Rode Leger was daarom ook essentieel. Dat bleek al spoedig. Zonder de ‘zuiveringen’ van 1937 zou Hitler nooit verslagen zijn [3].
Geen enkele periode uit de geschiedenis van de Sovjet-Unie heeft echter zoveel haatgevoelens opgewekt bij de burgerij in de westerse wereld als de zuiveringen in het Rode leger in de periode 1937- 1938 [4]. Mede omdat het plan van de anticommunisten in de westerse wereld daarmee in duigen viel. Vooral toen Stalin ook nog eens, door het Niet-aanvalsverdrag te sluiten, tijd wist te rekken. Toen waren de rapen in het westerse kamp helemaal gaar. Een niet-aflatende stemmingmakerij maakte het de communisten en de communistische partijen in het westen wel heel moeilijk zich staande te houden in het mediageweld van leugens over de bedoelingen van de Sovjet-Unie.
1938-1942, het Niet-aanvalsverdrag
Na het verraad van München, waar de wereld werd verdeeld volgens de ideeën van Duitsland, Frankrijk en Engeland, wist Stalin dat Frankrijk en Engeland Hitler wilden inzetten tegen de Sovjet-Unie. Stalin sloot toen dat gebeurde maar het zogeheten Niet-aanvalsverdrag met de nazi’s. Dat verdrag gaf hem ongeveer een jaar uitstel tot de uiteindelijke onvermijdelijke confrontatie [4]. Het verdrag werd weggehoond door de regeringen en de rechtse media in de westerse wereld. Logisch, want hun plan om Hitler oostwaarts te sturen en zelf buiten schot te blijven, viel in duigen. Achteraf gezien was het Niet-aanvalsverdrag een meesterzet van Stalin. De Sovjet-Unie had nu de mogelijkheid om haar oorlogsindustrie naar het Oosten te verplaatsen en diep in Siberië tanks en andere wapens te produceren. Gedurende de hele oorlog bleek dit een strategie van onschatbare waarde. Van hieruit kon uiteindelijk Europa van het fascisme worden bevrijd.
1943-1945, de samenwerking van Stalin en Roosevelt
De samenwerking van Stalin en Roosevelt was op het hoogtepunt van de oorlog perfect. Roosevelt bleek ten langen leste wel degelijk een ‘liberaal’, een ‘vrijheidszoeker’, maar vooral natuurlijk een pragmaticus. Hij overwon zijn angst voor de communisten en koos tegen de enige echte vijand: het fascisme. Hij waardeerde de nietaflatende veerkracht van de bevolking in de Sovjet-Unie en de standvastigheid van het Rode Leger. De samenwerking van de SU en de USA duurde slechts tot de dood van Roosevelt. Van de ene op de andere dag was het feitelijk over en uit. Toen de opvolger van Roosevelt, Truman, een ‘Democraat’ nota bene, de atoombom op Japan gooide, kwam er een abrupt einde aan de vruchtbare samenwerking. Sinds Truman is het nooit meer goed gekomen tussen de SU en de USA, daar zorgde de kliek die vanaf dat moment in het Pentagon aan de macht was gekomen, wel voor. Nooit zou de SU zelfs meer een minuut de tijd krijgen om zich op een nette manier te verdedigen tegen alle aantijgingen, leugens en demoniseringscampagnes. Zelfs links in Europa liet zich stap voor stap inpakken. De Koude Oorlog was een psychologische oorlog die om de hoofden van de mensen ging, niet om land.
1944-1946, de samenzwering van Churchill en Truman
Churchill en Truman begonnen in 1945 al met een samenzwering tegen de Sovjet-Unie, en met name tegen de communisten en hun partij [5]. Alles wat de Sovjet-Unie deed, werd in de pers als het ware omgedraaid.
De regering van Stalin heeft de in 1945 gevangengenomen Duitsers (o.a. van Legergruppe 4) naar gevangenissen en werkkampen in Siberië gebracht. Deze gevangengenomen Duitsers zijn daar tot 1955 vastgehouden. Dat deze gevangenneming zo lang heeft geduurd, ligt voornamelijk aan het feit dat elke vorm van wiedergutmachung van de schade die de Sovjet-Unie in de Tweede Wereldoorlog had geleden, door de achtereenvolgende Duitse regeringen werd geweigerd. Daarom hield de Sovjet-Unie deze krijgsgevangenen vast en liet hen zwaar werk doen in Siberië en elders. Deze Duitsers werden in het Westen altijd als ‘de miljoenen slachtoffers van Stalin’ beschouwd, maar waren in feite natuurlijk slachtoffers van de Duitse halsstarrigheid die de Sovjet-Unie geen wederopbouw gunde. Volgens mij heeft de Sovjet-Unie deze gevangenen uiteindelijk uit menselijkheid vrijgelaten, maar ook omdat men het continu gezeur van het Westen en de westerse regeringen zat was.
Het Westen is er echter alleen maar brutaler van geworden. Net zoals het Westen steeds brutaler werd toen Stalin na de Tweede Wereldoorlog driekwart van Berlijn aan het Westen gaf, als blijk van goede wil. Niets hielp echter om de machtshonger van kapitalisme en imperialisme te stillen. Het kapitalisme wenst immers van elk land een volledige overgave en onderwerping aan ‘het’ systeem. Na de dood van Stalin begon men zelfs nog brutaler te worden, men voelde dat de communisten feitelijk ‘te lief’ en te goedgelovig waren. Men begon de Sovjet-Unie uit de tent te lokken.
Hongarije 1956 en Tsjecho-Slowakije 1968
Achteraf gezien waren de gebeurtenissen in Boedapest in 1956 en in Praag in 1968 uitlokkingen. Het bleken echte vooropgezette valkuilen voor de Sovjet-Unie te zijn. Men wilde de Sovjet-Unie met haar troepen ‘binnen laten vallen’ en ‘schermutselingen met de bevolking’ uit laten lokken om dan het publiek in West en Oost te kunnen zeggen: zie je wel, communisten zijn agressors en moordenaars [6].
De Sovjet-Unie had vriendschapsverdragen met Praag en Boedapest - zoals Nederland die had met de Verenigde Staten. Toch betwistten het Pentagon en iedereen die daaromheen hing, het recht van de bevolking te kiezen voor die vriendschapsverdragen, en men betwistte hen vooral het socialistische systeem. Hoewel de middenklasse van Hongarije en Tsjecho-Slowakije sterk aan invloed had verloren, legde zij zich ook deels niet neer bij het feit dat de communistische partijen in Hongarije en Tsjecho-Slowakije Oost-Europa niet kapitalistischer wilden laten worden. De eigenaren van bedrijven en ondernemers werden gewoon loonafhankelijke managers of loonafhankelijke leidinggevenden. Iedereen was/werd dus gewoon loonafhankelijk employee. Dat is socialisme. De winsten en de meerwaarde van de bedrijven vloeiden naar de overheid en de overheid verdeelde deze winsten en meerwaarde over de gezondheidszorg, volkshuisvesting, het onderwijs, onderzoek, etc. Bepaalde delen van de middenklasse en de kapitalisten van overzee hebben hierin al die tijd zitten stoken. Vaticaanstad en de reactionaire regeringen in het Westen wisten wel hoe ze stap voor stap de socialistische landen konden ondermijnen. Ze hadden in de periode 1918-1924 de Sovjet-Unie immers ook militair ondermijnd en de schuld van de hongersnoden in de schoenen van Lenin geschoven. Ook hadden ze nog ervaringen in 1936-1939 in Spanje opgedaan: revoluties - via tweespalt - ondermijnen. En dat gebeurde dus, toen op een gegeven moment de progressieve regeringen en de communistische partijen in landen als in Hongarije en in Tsjecho-Slowakije zo zwaar onder druk werden gezet en de hulp van de Sovjet-Unie inriepen, barstte de bom. Het patroon was eigenlijk steeds en overal, zowel in 1956 als in 1968, hetzelfde: de reactie van de leidinggevende kringen en de middenklasse in West- Europa en de USA werd er keer op keer nog anticommunistischer van. Het aanzien van de Sovjet-Unie en het aanzien van het communisme werden er iedere keer iets meer mee afgebroken. Logisch, mensen zien niet graag geweld, en zeker niet van communisten. Maar de communisten hadden geen keus. De communisten zelf hadden keer op keer geen goed antwoord op de ondermijning van hun gezag en vooral niet op de leugens die er over hen en hun bedoelingen werden rondgestrooid. Het bleken ware tijdbommen. Het kapitalisme bleek keer op keer gemener, geraffineerder en meedogenlozer dan de communisten (van toen) dachten. Dat bleek al spoedig overal in de wereld waar de invloed van communisten ondanks alles, toch doorbrak.
1965, Jakarta
In 1965 pleegde Soeharto een overval op het Indonesische volk via een misleidingcampagne die zijn weerga (toen nog) niet kende. Hij heeft de communisten met zijn geraffineerde coup in de val gelokt, hierbij zijn tussen de 500.000 en 1 miljoen onschuldige communisten en sympathisanten afgeslacht. Dertig jaar lang hebben vooraanstaande politici, en met name sociaaldemocraten als Pronk en Giebels (Giebels was in de jaren zeventig Kamerlid voor de PvdA), meegeholpen de werkelijkheid te verdoezelen. Generaal Soeharto lokte vijf vooraanstaande communisten mee naar zijn kantoor, schoot hen dood en vertelde de wereld dat zij een revolutie aan het uitvoeren waren. Niets is minder waar, want om een revolutie uit te voeren zal de massa gemobiliseerd moeten zijn, en dat was zij niet. Voordat de bevolking en de communistische partij van de schrik waren bekomen, was zittend president Soekarno al afgezet en waren tienduizenden onschuldigen vermoord.
1979, Afghanistan
Afghanistan is een verhaal apart. Als de Verenigde Staten zich er niet mee hadden ingelaten, was Afghanistan nu een welvarend land. En dan was het nu in Afrika, qua uitbuiting en neokolonialisme, en in Europa, aangaande de verdeeldheid van links, niet zo’n puinhoop geweest. Het imagoverlies van het communisme en socialisme is zeer ernstig onder de burgers in West-Europa en elders in de wereld. En dat komt door de bemoeienis van de USA met Afghanistan.
1980-1991
De demonisering van het communisme werpt vanaf 1979 uiteindelijk de gewenste vruchten af. De meerderheid van de bevolking trapt in de periode 1946-1966 in de meeste anticommunistische praatjes. Tussen 1980 en 1991 trapt men zelfs in linkse en communistische kringen keer op keer in allerlei schijnwaarheden over de ware bedoelingen van de Sovjet-Unie. Het Pentagon werd gaandeweg de Koude Oorlog steeds brutaler. Steeds brutalere acties worden op touw gezet, Israël gaat er ook een steeds grotere rol in spelen. Steeds meer regeringen en bevrijdingsbewegingen worden systematisch en met de ene leugencampagne nog mooier dan de andere, om zeep geholpen. Tegelijkertijd worden afscheidingsbewegingen in de Sovjet-Unie en Joegoslavië gesteund. Ook verschijnen er vreemde, gewelddadige, linkse, ‘communistische’ of ‘anarchistische’ groepjes mensen in het straatbeeld, opvallend genoeg allemaal met dezelfde bivakmutsen of baseballpetjes op. Provocateurs? In ieder geval is het hun doel om demonstranten en communisten bij demonstraties, op straat, uit de tent te lokken en tot geweld aan te zetten.
Komt er een keer een einde aan deze brutaliteit of ziet er iemand een kentering?
1991 tot 2001
PvdA- en GroenLinks-achtig links steunt, blijkbaar zonder dat ze het zelf beseffen, overal ter wereld afscheidingsbewegingen. Communisten zijn de enigen die de valkuil zien: de ‘eigen volk eerst’-valkuil, namelijk. GroenLinks is zelfs bereid mee te doen met afscheidingsbewegingen in Joegoslavië. GroenLinks loopt samen met de PvdA en het IKV voorop om de Bosnische moslims te steunen. Waarschijnlijk om de moslims niet tegen de schenen te schoppen. Hierdoor valt Joegoslavië uiteen. Precies wat Duitsland en de USA willen. GroenLinks en de PvdA zijn in de val getrapt: ze denken dat ‘moslims’ toch wel zielig zijn.
De Palestijnen (ook moslims immers) worden ‘ook onderdrukt’ door de Israëliërs. Geef hen wat terug: ‘een Palestijnse staat’. PvdA- en GroenLinks-achtig links steunen die aparte staat voor de Palestijnen. Dat dit precies is wat de reactionairen willen, ontgaat hen geheel. De valkuil waarin ze door het steunen van afscheidingsbewegingen en moslim-extremisme zijn gevallen kan door mij niet zichtbaarder gemaakt worden. Hoe moeten deze linkse mensen zich losmaken van die verkeerde ideeën? Na de moord op Theo van Gogh wordt het sommigen iets duidelijker dat moslim-extremisme toch bestreden moet worden en afscheidingsbewegingen niet deugen. Hoewel dit voor sommige ‘linksen’ in Nederland nog steeds niet duidelijk is.
2001 tot heden
Links, sociaaldemocratisch ‘links’, is momenteel tot op het bot verdeeld. De communisten zijn dat gelukkig niet, zeker niet in Europees verband. Communisten krijgen wel wat moeilijker een poot aan de grond bij de misleide meerderheid van de bevolking. Dat komt door wat ik de Tweede Koude Oorlog noem, en door al die systematische leugens, misleiding en bedrog in de Eerste Koude Oorlog.
Vooral de leugens in de Tweede Koude Oorlog (wat voornamelijk een psychologische oorlog tegen de communisten was), en die vooral Israël zich meer dan ooit ging permitteren, worden elk jaar stuitender en gevaarlijker voor de wereldvrede. Leugens – medialeugens - worden totaal niet meer geschuwd. Het lijkt wel of de zionisten en Israël op ramkoers liggen, gericht tegen ‘heel links’. Denk aan wat er niet allemaal afgelogen werd en nog steeds wordt over Irak, Iran, Syrië, Libië, Hamas, etc. Alles wordt opgeofferd om die ene, op racisme gebaseerde ‘joodse staat’ overeind te houden en alle regime changes – die daarmee te maken hebben - goed te praten. Enerzijds wordt het radicalisme bij Palestijnen voor dat doel bewust aangewakkerd. Hamas komt geheel in de ban van het moslim-extremisme en IS. Anderzijds worden miljarden gebruikt om Palestijnse leiders corrupt te maken. Voor een deel lukt dat. Fatah trapt erin. Linkse mensen die al jaren in het Nederlands Palestina Komitee met Arabieren samenwerken vinden dat joden zowel als Palestijnen geen eigen staat hoeven te hebben en dat alle godsdiensten vredig bij elkaar samen in het Heilige Land kunnen blijven wonen. Ze staan lijnrecht tegenover sociaaldemocratische ‘linksen’ die overal, zonder na te denken, moslims steunen, in Bosnië en Tsjetsjenië, en zelfs hun extremisme en terrorisme goedpraten. Dat soort linkse mensen durft de joodse staat Israël - waarbinnen uitsluitend rechten voor joden gelden - niet te bekritiseren. Dit omdat anders hun visie op afscheiden en afscheidingsbewegingen op de helling moet. Immers, de zionistische beweging is zelf ook een afscheidingsbeweging!
Waarom doen sommige linkse mensen dat?
De waarheid waarom mensen niet willen doordenken, is heel simpel: áls je ervan uitgaat dat een staat alléén voor joden normaal is, en geen racisme, zoals het dat in werkelijkheid wél is, dán moge het duidelijk zijn dat de visie op af mogen scheiden onhoudbaar is. Immers, op welk kenmerk van een volk baseert men zich? Het is per definitie ‘eigen volk eerst’, en dat is en blijft racisme. Wat is een volk en wie behoort er toe? Wie of wat zijn Friezen? Of Limburgers? Dat bepalen levert oeverloze discussies op. Zinloos. Linkse mensen die denken dat ‘elk volk een eigen staat moet hebben’, zijn niet goed wijs. Dit soort mensen moet eindelijk beseffen dat moeizaam opgebouwde eenheidsstaten, zoals Indonesië, België, Zwitserland, Spanje, Irak, Turkije, het ter ziele gegane Joegoslavië en de Sovjet-Unie, China, maar zelfs ook Nederland, niet met geweld in delen opgedeeld moeten worden. Eens zal dat moeten ophouden. Dit op straffe van eeuwigdurende verdere splitsingen, enorme volkswoede, haat, eeuwigdurende oorlog, eeuwigdurende ellende, verkrachtingen, moord en doodslag, en - het allerbelangrijkste - het creëren van voortdurend nieuwe minderheden, die dan weer achtergesteld worden [7].
Enschede, 2006, geüpdatet 2008 en 2011. Laatste versie 2017.
Noten
1. Dat er sprake was van oprechtheid is van vele kanten betoogd. Roosevelt was diep onder de indruk van de miljoenen slachtoffers die de titanenstrijd op het grondgebied van de Sovjet-Unie had gekost en van het leiderschap van Stalin. Terwijl Stalin later zijn goede wil aan de westerse wereld toonde door drie sectoren van Berlijn aan respectievelijk de Amerikanen, de Britten en de Fransen af te staan. Dat heeft Stalin geweten: een aantal maanden later, in de Berlijncrisis - onder het regime van Truman - werd zijn vertrouwen in de westerse leiders enorm geschaad. Hij wist vanaf dat moment dat ze hem en de Sovjet-Unie nog steeds naar het leven zouden staan.
2. Het volledige verslag van het proces tegen de trotskisten Zinovjev, Radek, Pjatakow, Sokolnikov e.a., gehouden in Moskou van 23 tot 30 januari 1937. Amsterdam: Pegasus 1937. Dit boek is de Nederlandse vertaling van het verslag, het is - uit een nalatenschap - in mijn bezit.
3. Velen weten dat; weinigen zeggen het. Rond 1945 en 1946 zei bijna iedereen het. De vraag rest dan: wat zou er veranderd moeten zijn aan het communisme, dat de mensen (opeens) zo anders denken?
4. Ludo Martens, Een andere kijk op Stalin. Antwerpen: EPO 1994, p. 139-141.
5. Lees het boek De grote samenzwering van Michael Sayers & Albert E. Kahn uit 1946, met een voorwoord van Mr. G. J. van Heuven Goedhart, een bekende naoorlogse Nederlandse sociaaldemocraat en oud-minister van justitie. En hoofdredacteur van Het Parool, nota bene. Er is een herdruk gepubliceerd door uitgeverij EPO, Antwerpen. Het boek is in mijn bezit.
6. Puur projectie (van de Verenigde Staten), zou men vanuit de psychologie kunnen en moeten zeggen.
7. Zoals in Bosnië (met de niet-moslims) en in Kosovo (met de niet-Albanezen). In de 18e of 19e eeuw was afscheiden misschien zinvol, maar sinds we de Helsinkiakkoorden (1975) hierover hebben gehad, staat afscheiden bij de meeste mensen, bij mij en bij staats- en volkenkundigen, gelijk aan het beramen van moord of massamoord en samenzwering tegen de staat. Volkomen zinloos, volkomen achterhaald en dus: linea recta leidend tot oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid. Vreemd genoeg precies omgekeerde aan de visie van de mensen die momenteel de Kroatische- en moslimvisie bij het Joegoslaviëtribunaal tegen beter weten in steeds maar blijven verdedigen. Laat staan dat ze de legitimiteit van dat tribunaal in twijfel trekken.